Aspir bitkisi Nedir?
Aspir, papatyagiller familyasından 50-100 cm boyunda, yaz bitimine doğru sarı, krem, beyaz, kırmızı ya da turuncu çiçekler açan tek yağ bitkisidir. Ayrı olarak kır safranı, papağan yemi, boyacı aspiri, haspir gibi isimlerle de anılır.
Anavatanı Arabistan Yarımadası olup, İran, Hindistan, Pakistan gibi ülkelere yayılmıştır. Türkiye'de Anadolu'da yabani olarak rastlanmakta ve ekimi de yapılmaktadır. Benzerliği nedeniyle ticarette safran bitkisiyle sıklıkla karıştırıldığından "yalancı safran" denilmektedir.
Aspir, çoğunlukla 80-100 cm arasında boylanabilen, dikenli ve dikensiz formları olan, dikenli formların dikensizlere göre daha çok yağ kendisinde barındıdığı, sarı, beyaz, krem, kırmızı ve turuncu gibi farklı renklerde çiçeklere sahip, tohumları, beyaz, kahverengi ve üstünde koyu çizgiler tespit edilen beyaz taneler şeklinde olan (ender hallerde kara tohumlara da rastlanabilir), dallanan ve her dalın ucunda içinde tohumları tespit edilen ufak tablalar meydana getiren, renkli çiçekleri (petal) besin ve kumaş boyasında sarfedilen, derinlere gidebilen tek kazık kök sistemine sahip, tohumlarında % 30-50 arasında yağ tespit edilen, Linoleik (Omega-6) ve Oleik (Omega-9, zeytin yağı kalitesinde) olmak suretiyle 2 ayrı tarzı olan, yağı yemeklik olarak kalifiye, biodizel yapımında da kullanılabilen, küspesi hayvan yemi olarak değerlendirilen, kuraklığa metanetli, yazlık karakterde ve ortalama 110-140 gün arasında yetişebilen tek senelik tek uzun gün yağ bitkisidir.
Aspir, kuraklığa metanetli, yazlık karakterde ve ortalama 110-140 gün arasında yetişebilen tek senelik tek uzun gün yağ bitkisidir. Aspir, çoğunlukla 80–100 cm arasında boylanabilir, dikenli ve dikensiz formları olan, dikenli formların dikensizlere göre daha çok yağ içerir. Sarı, beyaz, krem, kırmızı ve turuncu gibi farklı renklerde çiçeklere sahiptir. Tahminen 2.5–3.0 m derinlere gidebilen tek kazık kök sistemine sahiptir. Tohumları, beyaz, kahverengi ve üstünde koyu çizgiler tespit edilen beyaz taneler şeklindedir. Dallanan ve her dalın ucunda içinde tohumları tespit edilen ufak tablalar oluşturur.
Renkli çiçekleri (petaller) besin ve kumaş boyasında kullanılır. Tohumlarında % 30-45 arasında yağ yer alır ve yemeklik yağ olarak kullanılır. Yağı, sabun, boya, vernik, cila olarak kullanıldığı gibi, Linoleik asit içerdiğinden yemeklik yağ niteliği yüksektir. Ayrı olarak yağı biyodizel olarak kullanmak mümkün, küspesi ise hayvan yemi olarak tüketilir (küspesinde ortalama % 25 protein vardır). Güneydoğu anadolu ilçesinde ise pilavlara tat vermek için kullanılır.
Aspir, Türkiye'de Eskişehir, Burdur, Isparta gibi belirlenmiş yörelerde üretilmektedir. 2008 senesi yazından ardından Trakya ilçesinde kazanın yağ ihtiyacını karşılamakta ayçiçeğine olan bağımlılığı azaltmak için aspir ekimi özendirilmektedir ve ciddi yol kat edilmiştir.
Daha çok malumat için Aspir Yetiştiriciliği sayfasına bakabilirsiniz.
